Dokter en dominee ontroeren en onderwijzen

HATTEM – “Wie een groot verlies heeft geleden, heeft soms moeite met de term rouwverwerking. Als je iets verwerkt, zoals afval, dan is het daarna weg. En bij rouw is dat natuurlijk niet zo.” 

Roel Rischen, oud-huisarts, maakte duidelijk dat je je als rouwende door verschillende rouwtaken moet werken om uiteindelijk het verlies in je leven te integreren. Het was één van de wijze lessen die dokter Roel Rischen en dominee Almatine Leene hadden voor de ruim 250 belangstellenden die afgelopen donderdag in De Open Poort op bezoek kwamen bij “De dokter en de dominee”. Het thema van de avond was omgaan met rouw, verlies en zingeving. Met de klassieke stukken die Jaap Zwart tussendoor speelde werd het een sfeervolle bijeenkomst, die kundig geleid werd door Martin Bus.

Persoonlijke ervaringen
Almatine verloor op achtjarige leeftijd haar moeder: “Niet echt de leeftijd waarop je bewust omgaat met zo’n verlies. Ik ging gewoon door met op de bank springen toen mijn tante het vertelde. Het echt grote verdriet kwam later pas, in de puberteit. Mijn vader en stiefmoeder waren een grote steun, evenals mijn gesprekken met God.”

Roel verloor in 2002 zijn zoon Robert-Jan. Het was muisstil in de zaal toen Roel vertelde hoe hij zijn zoon levenloos aantrof in zijn bed. “We hebben geschreeuwd, gehuild, gegild. De paniek was zo immens groot. Het was voor ons allemaal een zware slag. Na enige jaren besefte ik dat dominees en veel hulpverleners les krijgen over omgaan met rouw, maar huisartsen niet. Ik ben dus uiteindelijk die lessen gaan geven aan huisartsen in opleiding.”

Verschillende redenen voor rouw

De dokter en de dominee waren het erover eens dat er heel verschillende redenen zijn om te rouwen. Niet alleen bij het verlies van een persoon, maar bijvoorbeeld ook bij het verlies van je baan, een scheiding of een ingrijpende ziekte. Roel haalde de theorie aan van Manu Keirse: “Een rouwende heeft verschillende rouwtaken te verrichten. Het begint met de harde waarheid van het verlies te beseffen (erkennen) en emoties en rouwreacties toe te laten (herkennen). Maar je moet ook je leven aanpassen na het verlies (verkennen) en uiteindelijk weer leren houden van het leven (verbinden).”

De zin van het lijden

Roel vond: “Een groot verlies heeft geen zin.” Almatine vindt in de Bijbel veel passages die het lijden wel zin geven. “Dat Jezus leed aan het kruis kan mensen helpen zich gedragen te voelen in hun leed en om zin te vinden in hun eigen lijden.” Ook verschilden zij van mening over eventueel leven na de dood. “Al zou ik heel graag mijn zoon terug willen zien, ik kan niet geloven dat dat gaat gebeuren”, zegt Roel. Voor Almatine ligt dat anders: voor haar is er zeker nog een leven na de dood en bij God en dat geeft troost. 

Omgaan met rouwenden

Over een ding waren beiden het wel roerend eens: als je iemand wilt bijstaan in tijden van rouw, is het vooral belangrijk om te luisteren. Almatine: “We hebben nogal eens de neiging om advies te geven of onze eigen ervaring er tegenaan te plakken, te vertellen wat we zelf hebben meegemaakt, maar daarmee help je de rouwende niet.”

Respectvolle dialoog
Al met al een avond waarin veel overeenkomsten tussen beiden aan het licht kwamen, maar waarin ook duidelijk werd dat christenen een grote rol geven aan het geloof bij het lijden en dat er anders wordt gedacht over de zin van leed, het sterven en wat daarna komt. Eén van de aanwezigen na afloop: “Wat is het goed om in deze tijd te merken dat je ook op een respectvolle wijze met elkaar in gesprek kunt zijn, terwijl je weet dat je over bepaalde zaken anders denkt. De dokter en de dominee hebben dat mooi laten zien.”